การทวนสอบวิธีและการศึกษาปริมาณการปนเปื้อนสารอะฟลาทอกซินเอ็ม1 ในนมและผลิตภัณฑ์นม

บทคัดย่อ

อะฟลาทอกซินเอ็ม₁ (AFM₁)  เป็นสารพิษที่เกิดจากเมทาบอลิซึมของสารพิษอะฟลาทอกซินบี₁ (AFB₁) เกิดขึ้นภายในร่างกายสัตว์เลี้ยงลูกด้วยนมที่บริโภคอาหารสัตว์ที่มีการปนเปื้อน AFB₁ เข้าไปจะถูกเมทาบอลิซึมโดยเอนไซม์ ในเซลล์ตับเปลี่ยนเป็น AFM₁ และถูกขับออกมาทางน้ำนม ปัญหาการปนเปื้อนสารพิษอะฟลาทอกซินในอาหารสัตว์ และน้ำนมนั้นมีผลกระทบกับความปลอดภัยของผู้บริโภคทั้งในทางตรงและทางอ้อม หากได้รับอย่างต่อเนื่องอาจเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดโรคมะเร็งในตับ  คณะกรรมาธิการอาหารระหว่างประเทศ (Codex Alimentarius Commission) ที่กำหนดให้มีการปนเปื้อนของอะฟลาทอกซินเอ็ม₁ในน้ำนม น้อยกว่า 0.5 ไมโครกรัม/กิโลกรัม ดังนั้นงานวิจัยนี้ศึกษาวิธีทดสอบสารพิษอะฟลาทอกซินเอ็ม₁ (AFM₁)   โดยตรวจวัดด้วยเครื่อง HPLC เมื่อได้สภาวะที่เหมาะสมในการทดสอบ และจากการทวนสอบความใช้ได้ของวิธี พบว่ามีความสัมพันธ์เชิงเส้นในระดับความเข้มข้น 0.1 ถึง 50 ไมโครกรัม/ลิตร ขีดจำกัดการตรวจพบ (limit of detection, LOD) เท่ากับ 0.001 ไมโครกรัม/ลิตร  ขีดจำกัดการวัดปริมาณ (limit of quantitation, LOQ) เท่ากับ 0.004 ไมโครกรัม/ลิตร โดยค่าความแม่น  (accuracy) แสดงด้วยร้อยละการคืนกลับและความเที่ยง (precision) แสดงด้วยร้อยละของส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน (relative standard deviation %RSD) รวมทั้งค่าความไม่แน่นอน เป็นไปตามเกณฑ์การยอมรับของวิธีทดสอบ   นอกจากนี้ได้สุ่มตัวอย่างนมสดจากฟาร์มโคนม ในพื้นที่จังหวัดนครราชสีมา และสระบุรี นมและผลิตภัณฑ์นมตามท้องตลาดในเขตพื้นที่กรุงเทพมหานคร จังหวัดนครราชสีมา และสระบุรี นำมาทำการทดสอบพบว่าสารพิษอะฟลาทอกซินเอ็ม₁มีค่าอยู่ระหว่าง ไม่พบ ถึง 0.0552 ไมโครกรัมต่อกิโลกรัม