การพัฒนาวัสดุอ้างอิงรับรองสำหรับการวัดปริมาณธาตุบางชนิดในผงฟ้าทะลายโจร

อุษณา ลี้เกรียงไกร; นันท์นภัส ลายทิพย์; สุทธินันท์ แต่บรรพกุล; นงลักษณ์ ตั้งไพศาลกุล

doi:10.60136/bas.v12.2023.399

ผู้แต่ง

อุษณา ลี้เกรียงไกร สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
นันท์นภัส ลายทิพย์ สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
สุทธินันท์ แต่บรรพกุล สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ
นงลักษณ์ ตั้งไพศาลกุล สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ

DOI:

https://doi.org/10.60136/bas.v12.2023.399

คำสำคัญ:

วัสดุอ้างอิงรับรอง, สมุนไพร, ฟ้าทะลายโจร, ค่าอ้างอิง, ค่าความไม่แน่นอนของการวัด

บทคัดย่อ

สถาบันมาตรวิทยาแห่งชาติ (มว.) ได้พัฒนาวัสดุอ้างอิงรับรอง (Certified Reference Material, CRM) หรือชื่อทางการค้า คือ Thailand Reference Material (TRM) สำหรับการวัดปริมาณธาตุบางชนิดในผงฟ้าทะลายโจรขึ้น เพื่อช่วยสนับสนุนการวิเคราะห์วัตถุดิบ และผลิตภัณฑ์สมุนไพรให้มีความถูกต้อง และมีความน่าเชื่อถือโดยสามารถสอบย้อนกลับได้ทางมาตรวิทยา ซึ่ง มว. ได้รับการยอมรับในระดับสากลจากการประกาศความสามารถทางด้านการวัด Calibration and Measurement Capability (CMC) บนเว็บไซต์ของ International Bureau of Weight and Measures (BIPM) จากการเข้าร่วมเปรียบเทียบผลการวัดระหว่างประเทศในรายการต่าง ๆ เช่น CCQM-K89 เป็นต้น ทำให้ผลการวัดโลหะหนักในสมุนไพรมีความน่าเชื่อถือในระดับนานาชาติ ดังนั้น มว. จึงอาศัยความสามารถดังกล่าวให้ค่าอ้างอิง (Certified value) และค่าความไม่แน่นอนของการวัด (Measurement uncertainty) ใน TRM-F-2006 สำหรับธาตุ As, Ca, Cd, Cr, Cu, Fe, Mg, Mn, Ni, P, Pb และ Zn รวมถึงให้ค่าเพื่อเป็นข้อมูล (Information value) สำหรับธาตุ Hg และ Na ด้วยเทคนิคต่าง ๆ ได้แก่ ID-ICP-MS, GSA-ICP-MS, GSA-ICP-OES, Ext-ICP-MS และ Ext-ICP-OES โดย TRM-F-2006 ที่พัฒนาขึ้นนี้มีกระบวนการผลิตเป็นไปตามมาตรฐานการผลิตวัสดุอ้างอิงรับรองตามระบบคุณภาพ ISO 17034 ซึ่งพบว่าตัวอย่างผงฟ้าทะลายโจรมีความเป็นเนื้อเดียวกัน และมีความเสถียรทั้งระยะสั้น และระยะยาว ดังนั้นจึงสามารถนำ TRM-F-2006 ไปใช้ในการตรวจสอบความถูกต้องของวิธีทดสอบ รวมถึงนำไปใช้ในการควบคุมคุณภาพของห้องปฏิบัติการได้

References

กระทรวงสาธารณสุข, กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก. แผนแม่บทแห่งชาติว่าด้วยการพัฒนาสมุนไพรไทย ฉบับที่ 1 พ.ศ. 2560-2564. นนทบุรี: กรมพัฒนาการแพทย์แผนไทยและการแพทย์ทางเลือก กระทรวงสาธารณสุข; 2559. 1-216.

สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม. แผนปฏิบัติการจัดการความหลากหลายทางชีวภาพ พ.ศ. 2560-2564. กรุงเทพฯ: บริษัท เท็กซ์ แอนด์เจอร์นัล พับลิเคชั่น จำกัด; 2560. 1-122.

ชนิตร์นันท์ สุริยวิทยาเวช. จากยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี สู่แผนแม่บทแห่งชาติว่าด้วยการพัฒนาสมุนไพรไทย ด้วยการบูรณาการการศึกษาเกษตร. วารสารครุศาสตร์อุตสาหกรรม. 2562;18:240-50.

International Organization for Standardization (ISO). General requirements for the competence of reference material producers. ISO 17034:2016(E). Switzerland: (ISO) [Internet]. 2016 [cited 2017 Aug 10]; Available from: https://www.iso.org/standard/29357.html

Valiente L, Saxby D, Merrick J, Kotzeva BG, Mester Z, Yang L, et al. Final report on CCQM-K89: Trace and essential elements in Herba Ecliptae. Metrologia [Internet]. 2013 [cited 2022 Dec 5]; 50(1A):08003. Available from: https://iopscience.iop.org/article/10.1088/0026-1394/50/1A/08003

Inagaki K, Narukawa T, Hioki A, Miyashita S, Long SE, Ellisor MB, et al. CCQM-K108.2014: Determination of arsenic species and total arsenic in brown rice flour. Final Report. Japan: National Metrology Institute of Japan (NMIJ); 2017. 20 p.

Merrick J, Saxby D, Dutra ES, Sena RC, Araujo TO, Almeida MD, et al. CCQM-K125: Elements in infant formula. Final report. Hong Kong: Government Laboratory of the Hong Kong Special Administrative Region (GLHK); 2017. 57 p.

Jun W, Jingbo C, Chao W, Haifeng L, Qian W, Panshu S, et al. CCQM-K145: Toxic and essential elements in bovine liver. Final report. China: National Institute of Metrology P.R. China (NIM); 2020. 53 p.

Shin R, Dewi F, Peng SL. APMP.QM-S17: Elements in lipstick material supplementary comparison. Final report. Singapore: Health Sciences Authority (HSA); 2022. 31 p.

Grinberg P, Mester Z. SIM.QM-S10: Supplementary comparison for trace elements in skim milk powder. Final report. Ottawa: National Research Council Canada (NRC), Metrology; 2021. 57 p.

Ma L, Wang Q, Wei C, Wong Y, Tang P, Lee H, et al. CCQM-K128: Measurement of heavy metals and organo-tin in leather powder. Final report. China: National Institute of Metrology P.R. China (NIM); 2018. 80 p.

Mackay LG, Taylor CP, Myors RB, Hearn R, King B. High accuracy analysis by isotope dilution mass spectrometry using an iterative exact matching technique. Accredit Qual Assur. 2003;8:191-94.

Ohata, M. CRM Production and calibration service on inorganic analysis. Report of technical peer review on the National Institute of Metrology Thailand. Japan: National Metrology Institute of Japan (NMIJ); 2021. 10 p.