สีย้อมผ้าฝ้ายจากใบและเปลือกของต้นสะเดาร่วมกับการหมักผ้าย้อมสีด้วยดินสอพอง

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อศึกษาผลการย้อมสีเส้นด้ายฝ้ายจากใบ และเปลือกของต้นสะเดา (Azadirachta indica A.) ร่วมกับการหมักดินสอพอง โดยศึกษาการย้อมสีเส้นด้ายฝ้ายจากสีธรรมชาติที่สกัดจากใบและเปลือกของสะเดา และหมักด้วยดินสอพอง ซึ่งกระบวนการวิจัยมีขั้นตอนดังนี้ 1) ศึกษาและเก็บตัวอย่างใบและเปลือกสะเดา 2) สกัดสีย้อมจากใบและเปลือกต้นสะเดา 3) ย้อมสีเส้นด้ายฝ้ายด้วยสีย้อมที่สกัดจากใบและเปลือกสะเดา โดยในการย้อมสีนั้นได้ใช้สารช่วยติดชนิดต่าง ๆ ได้แก่ ได้แก่ คอปเปอร์ซัลเฟต เฟอร์รัสซัลเฟต ซิงค์ซัลเฟต และแมงกานีสซัลเฟต ที่ความเข้มข้นร้อยละ 5, 10 และ15 ซึ่งทำการย้อม 3 วิธี คือ วิธีย้อมสารช่วยติดก่อนย้อมสี วิธีการย้อมสารช่วยติดพร้อมย้อมสี และวิธีการย้อมสารช่วยติดหลังย้อมสี และได้ศึกษาการย้อมเส้นด้ายฝ้ายโดยการใช้อุณหภูมิที่ต่างกัน ได้แก่ 70-80 องศาเซลเซียส, 80-90 องศาเซลเซียส และ 90-100 องศาเซลเซียส อีกทั้งใช้เวลาที่ต่างกัน คือ 30, 45, 60 และ 75 นาที 4) นำเส้นด้ายฝ้ายที่ผ่านการย้อมสีด้วยวิธีการที่เลือกจากความเหมาะสมต่าง ๆ เช่น อุณหภูมิที่ใช้ย้อม และความเข้มข้นของสารช่วยย้อม นำไปทำการหมักดินสอพอง เป็นเวลา 24, 48 และ 72 ชั่วโมง และทำการวัดสีด้วยระบบ CIE L*a*b* จากการการย้อมสีเส้นด้ายฝ้ายด้วยสารสกัดสีย้อมจากใบ และเปลือกของสะเดา โดยใช้สารช่วยติดชนิดต่าง ๆ ได้แก่ คอปเปอร์ซัลเฟต เฟอร์รัสซัลเฟต ซิงค์ซัลเฟต และแมงกานีสซัลเฟตพบว่า การย้อมเส้นด้ายฝ้ายด้วยสีย้อมธรรมชาติจากใบและเปลือกของสะเดา โดยใช้สารช่วยติดต่างชนิด สามารถย้อมเส้นด้ายได้เฉดสีที่แตกต่างกัน คือเมื่อย้อมด้วยสีย้อมจากใบสะเดา เฉดสีจะออกไปทางเขียว น้ำตาลและแดงมากกว่า ส่วนการย้อมจากเปลือกต้นสะเดา พบว่าให้เฉดสีน้ำตาล และเหลือง รวมถึงเมื่อใช้วิธีการย้อมที่แตกต่างกันสามวิธี คือ การย้อมสารช่วยติดก่อน ย้อมสีพร้อมสารช่วยติด และย้อมสารช่วยติดหลังย้อมสี พบว่าวิธีที่ให้ความเข้มสีมากที่สุดคือ วิธีการย้อมสีย้อมพร้อมสารช่วยติด และเมื่อนำเส้นด้ายฝ้ายที่ผ่านการย้อมสีด้วยสารสกัดสีย้อมจากใบและเปลือกของสะเดาแล้ว มาทำการหมักดินสอพอง เป็นเวลา 24, 48 และ 72 ชั่วโมง พบว่า สีของผ้าที่ผ่านการหมักดินสอพองจะมีความสว่างและออกเฉดเหลืองมากขึ้น และสีมีความสม่ำเสมอ ตามระยะเวลาที่ใช้หมักดินสอพอง